ABŞ prezidenti Donald Trampın administrasiyası Harvard Universitetini yenidən hədəfə alıb.

Administrasiya Harvard Hüquq İcmalında irqi azlıq nümayəndəsi tərəfindən yazılmış məqalənin redaktə prosesi zamanı vətəndaş hüquqları qanunlarının pozulub-pozulmadığını araşdırmağa başlayıb.

Bu araşdırmanın başlanması təsadüfi deyil. Elə həmin gün bir neçə saat əvvəl federal hakim, Harvard Universitetinin 2,3 milyard dollarlıq federal maliyyənin dondurulmasına qarşı təcili məhkəmə iddiasını sürətləndirməyə razılıq vermişdi. Universitet bunun həyati əhəmiyyət daşıyan tibbi və elmi tədqiqatları riskə atacağını bəyan etmişdi.

ABŞ Təhsil və Səhiyyə Departamentləri bildirib ki, Harvard Hüquq İcmalı redaktorları 1964-cü il Mülki Hüquqlar Aktının VI Başlığını – yəni irqə əsaslanan ayrı-seçkiliyin qadağan edildiyi qanunu – poza bilərlər. Təhsil Departamentinin rəsmisi Kreyq Treynor bəyan edib ki, təqdimatın elmi ləyaqəti ən vacib meyar olmalıdır.

Harvard Universiteti isə cavab olaraq bildirib ki, bütün fəaliyyətlərinin qüvvədə olan qanunlara uyğunluğunu təmin etməyə sadiqdir və istənilən iddianı araşdırmağa hazırdır. Harvard Hüquq İcmalının tələbə redaktorları isə məsələ ilə bağlı şərh verməyib.

Trampın hakimiyyətdə olduğu dövrdə müxtəliflik, bərabərlik və inklüzivlik (DEI) proqramlarına qarşı geniş təzyiqlər müşahidə olunub. O, bu proqramları ağdərililər və kişilər kimi digər qruplara qarşı ayrı-seçkilik kimi qiymətləndirərək ləğv etməyə çalışıb.

Harvard Universiteti isə bu tendensiyalara cavab olaraq bəyan edib ki, "Bərabərlik, Müxtəliflik, İnklüzivlik və Mənsubiyyət" ofisinin adını "İcma və Kampus Həyatı" olaraq dəyişir. Lakin bu dəyişikliklə nə baş verəcəyi barədə təfərrüatlar açıqlanmayıb.

Günün əvvəlində Bostonda keçirilən dinləmədə federal hakim Allison Burrouz universitetin tədqiqat fəaliyyətlərinə zərbə vuracaq maliyyə kəsintilərinə görə narahatlığını ifadə etdi və iş üzrə məhkəmə iclasını iyulun 21-nə təyin etdi.

Tramp administrasiyasının Harvardı antisemitizm məsələsində "qeyri-qanuni tələblərə tabe olmamaq"da ittiham etməsi isə universitetin məhkəməyə müraciət etməsinə səbəb olmuşdu. Bu tələblər sırasında akademik proqramların dayandırılması, işə qəbulda ideoloji tarazlıq və idarəetmədə dəyişikliklər də var idi.

Harvard universiteti bəyan edib ki, antisemitizmlə mübarizəyə sadiqdir, lakin administrasiyanın bu cür geniş və sərt tələbləri ABŞ Konstitusiyasının söz azadlığına ziddir.

Bütün bu siyasi və hüquqi təzyiqlər, Harvardın təkcə akademik müstəqilliyini deyil, həm də təhsil və araşdırma azadlığını ciddi şəkildə təhlükə altına alır. Tramp administrasiyasının universitetə qarşı hərəkətləri, xüsusən də DEI proqramları və Fələstin tərəfdarı etirazların idarə olunması ilə bağlı basqılar, təkcə Harvardı deyil, ABŞ-dakı digər ali təhsil müəssisələrini də sarsıdır.

Müşahidəçilər bildirirlər ki, bu proses həm söz azadlığına, həm də universitetlərin daxili idarəetmə hüquqlarına ciddi müdaxilədir.